İlhan Kemal, yatağını gittikçe genişleten ve akışı ötelerden duyulan debisi yüksek bir şiir yazıyor.
Sanki gündelik bir tazelenme hevesi var yazdıklarında. O da derece tutkun ve âşık yaptığı işe. 2006’da Mağmum’la başlayan yazma serüveni, son kitabı Şarkısı Lirik’in* adı gibi kesintisiz ve coşkulu biçimde devam etmekte Onu bu kadar çalışkan ve soluklu kılan nedeni öncelikle arayış hâlinde olmasına bağlamak gerek. Üstelik hazır bir sözlükten beslenmiyor, yaratıcı zihnin soğuk bir demirci edasıyla öne çıkardığı yepyeni sözcüklerle de buluşturuyor okuru.
Şiir bir yenilenmedir her şeyden önce. Bunu bilmeyene, yabancılaşmayla birlikte dilin de çürüdüğünü anlatamazsınız kolay kolay. Oysa şair, o kokuyu yakından tanır ve yeni bir dille toplumsal belleği çatlatmaya çalışır. Bir yerde insanı kendine döndürmeyi amaçlayan kişilik savaşımıdır sözü edilen. Bizi yabancılayan dilin farkına vararak dönüşümsel bir sürece gireriz böylece. Bu anlamda sorunsalla birlikte yüklendiği tatlı bir huzursuzlukla karşı karşıyadır şair:
”En büyük huzursuz benim
Dert ediniyorum memleketi, Cumhuriyeti
Olur şeyi, olmaz şeyi, olur olmaz şeyi
Bir bahçeden koparınca birileri bir çiçeği
Ben de kırılıyorum orta yerimden çıt diye” (s:17)
Siz bakmayın “Megalomani” gibi bir başlığın görüntüsüne! İlhan Kemal’in ironisi “ince şeyler”i gözden geçirerek seslenir kulağınıza. Çağrısı oldukça yalın ve büyülüdür. Tam bu noktada ‘megalomani’, ‘adanmışlıkla yer değiştirir:
“Tutkulu bir âşığım, ışır zifirin içindeki ben sevince
Ben öpünce yeşerir duygunun solmuş yaprakları
Yeni bir duyuş başını uzatır göçükler altından
Yaşamın kökü tam da kuruyuşa ramak kalmışken
Can suyu taşar nehri, damarda dirim şeneltir” (s:40)
Göçüklerin en ağırı ve en ahrazı, hiç kuşkusuz insan göçüğüdür! Şair, sözcük sözcük kazarak iner o korkunç boşluğa. Her şey geçmişle gelecek arasındaki organik bağı yeniden kurmakla ilgilidir. Öyle ki göçüğün şiddeti büyük fotoğrafı sarsan bir yıkımı işaret eder. Gerisini şairin yakınmasından dinleyelim:
“Hiç bu kadar rüsva olmamıştı umut ülkesi
Hiç bu kadar solmamıştı kut ırmağının mavisi
Hiç bu kadar gecikmemişti yağmur, ıramamıştı su
Hiç bu kadar heba alışığı olmamıştı var olmak” (s:64)
Ne ki “Kalbim! Serserim! Günlere güneş çağanım!” (s:71) diye haykıran birinin yakınması çok uzun sürmez. Sanki bir “Güneş Ülkesi”ni (Salâh Birsel’in bir şiiridir) anlatır gibi muştular yayar ardı sıra:
“Bir gün biz geleceğiz ve müjde kuşları uçuracağız
Lâmbalar asacağız zifiri tavanına gökyüzünün
Ve ünleyeceğiz: Gözünüz aydın ışık bekleyicileri!
Uykularınızı yataklığa kaldırın, size sabah getirdik!
Yok ediciler ki yok olup gidecekler, o gün gelecek” (s:54)
Özetle Şarkısı Lirik’i okumak için pek çok nedenimiz olduğunu söylemeliyim.
Daha fazla gecikmeyin bence.
* Şarkısı Lirik – İlhan Kemal, Şey Kitap, 1. Baskı Şubat 2025
