İspanyol asıllı Fransız yazar Michel del Castillo tarafından 1957 yılında yazılan kitap, İnci Kaplan Gül’ün çevirisiyle Türk edebiyatına kazandırılmıştır. Gitar; ümitsizliği, yalnızlığı, hüznü, merhametsizliği, ön yargıyı ve derin acıları okura yoğun olarak duyumsatan, kısacık ancak son derece etkileyici bir eser.
Romanın kahramanı, İspanya’nın Galiçya bölgesinde yaşayan kambur, yüzü lekeli, çirkin, ağzında dişi olmayan, tek gözlü bir cücedir. Cüce çevresindekiler tarafından dışlanır ve adeta yok sayılır. Galiçya, sürekli yağmurun yağdığı sisin, bulutların eksik olmadığı; çayırı, çimeni ve yeşili bol olan deniz kenarında bir yerdir. Bu bölgenin insanları geleneklerine bağlıdır. Haftanın belli günlerinde birtakım etkinlikleri vardır ve bunu mütemadiyen sürdürürler. Roman kahramanı olan cücenin babası bir hayli varlıklıdır. Annesi ve babası arasında sevgi söz konusu olmayan cüce, doğduktan sonra korkutucu görünümünden dolayı çiftliğin üst katındaki odaya kapatılır. Orada bir sütanneye teslim edilir. Çirkin görüntüsü ona canavar sıfatı yapıştırılmasına sebep olmuş, annesi tarafından dahi dışlanmıştır. Cüce, annesini hiçbir zaman görememiştir. Kaldı ki babasını, annesi vefat edince ilk kez görür. Bir süre sonra babasını da hastalıktan ötürü kaybeder. Garip, ürkütücü ve çirkin bir canavar olarak bakılan cüce yalnızlık sarmalında evin en üst katında yaşamaya çalışır. Gördüğü tek kişi onun hayatla bağlanmasına köprü olan Gaixa’dır. Babasının bütün serveti cüceye kalır. O, içindeki iyimserlikle evin hizmetkârlarına, çalışanlarına yumuşak davranır. Onlara çeşitli hediyeler verir ancak karşılığında aynı tavırları görmez. İnsanlar ona karşı acımasız davranmaya, kötü, çirkin ve korkunç biri olarak görmeye devam eder. Başkaları tarafından ucube biri gibi görünmek cücenin ruhunda derin yaralar açar. Bir süre sonra acımasız ve vahşi biri olmaya karar veren cüce maiyetindekilere kötülük etmeye başlar. Bir gün çiftlikten ayrılan ve başka bir yere giden cüce odada otururken dışarıdan kulağına gelen müzik sesinin etkisinde kalarak gitar çalmaya karar verir. Bu konuda kendisine yardımcı olacak birini bulur ve bir yıl boyunca gitar çalmayı öğrenmek için ders alır. Sonuçta gitar çalmayı öğrenir ve gitarı Linda onu hayata bağlayan yegâne unsur olur. Gaixa’yı kaybettikten sonra yalnızlığını ve mutsuzluğunu gitarıyla gidermeye çalışır. İnsanların karşısına çıkmaya cesareti olmayan cüce gitarıyla son bir kez onların içine çıkıp kendini göstermek ister. Bu yüzden Sular Bayramı’nı bekler. Doğanın canlandığı, ağaçların çiçek açtığı, kuşların, böceklerin sevinç sesleri çıkardığı güzel bir ilkbahar gününde Sular Bayramı vesilesiyle bir araya gelir insanlar. Cüce tam da bu anı bekler uzun bir süre. Zira gitar çaldığında onlar gibi bir insan olduğunu göstererek çirkinliğini kamufle edeceğini düşünür. Ne yazık ki cücenin hayali suya düşer. İnsanlar onu görünce yine ‘’canavar, canavar’’ diyerek sağa sola kaçışır. Cüce gitarıyla şarkı söyleyerek insanlardaki olumsuz algıyı değiştiremeyince tamamen perişan olur. Oradakiler cücenin gitarını parçalayıp denize atar. Cüce artık hiç kimseyi sevmemektir ve sadece ölmek ister.
İyiler ve kötüler hayatta daima vardır. Kitabın kahramanı hep iyi olmak ister ama karşısında zalimce davranan bir topluluk olunca zaman zaman kötülük yapar. Romanı okurken çeşitli duyguların sarmalında dolaşıp olup keskin bir dehşete kapılabilirsiniz. Nitekim yazar da kurguyu umutsuzluk ve yalnızlık üzerinden tasarlamıştır. Eserin dili gayet sade, akıcı ve samimi. Yazarla sohbet ediyormuş hissine kapılacağınız oldukça yumuşak ve içten bir anlatım benimsenmiştir. İçinde bulunduğu hoyrat ve hakir kuşatılmışlığı sanatla, müzikle aşabileceğini sanan karakterin son derece sert ve acımasız bir şekilde duvara toslaması yazarın umutsuzluk ve yalnızlık temasına birebir uygundur. Yapıt, bazı kavramları sorgulamamız açısından epey önem arz etmektedir. İyilik, kötülük, sevgi, merhamet, acımasızlık, yalnızlık, biçarelik, umutsuzluk…
Castillo del Michel, Gitar, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2019.
Mükemmel 👌 tebrik ediyorum hocam, ilgi ve takdirle takibinizdeyiz 👏🏻👏🏻👏🏻