Tahammülü güç bir zamanın tanığıyız. Başımızı ne yana çevirsek, gözümüzü ne tarafa dönsek bir başka acıya, idraki zor bir başka görüntüye çarpıyoruz. Bardağın dolu tarafı kalmadı ya, biz yine de son bir çaba koyalım edebiyat adına: Böyle zamanlar, ruhu halkının yarasıyla acıyan; halkının umuduyla ışıyan yazarların kıymetini bir kere daha düşünmek için bir olanak belki. Doğduğu toprağın hikâyesini her türden kişisel kaygının üstünde tutan; bu coğrafyanın hem dününü hem yarınını anlamaya ve anlatmaya ant içmiş gibi yazan yazarlardan söz edeceksek de şüphesiz Kemal Tahir bu yazarların en başında gelenlerden biri.
Kemal Tahir, edebiyatımızın en eski ve -ne iyi ki- en üretken yazarlarından biriydi. İlk romanlarından itibaren edebiyat dünyasında ciddi bir karşılık bulan Kemal Tahir’e yönelik ilgi, yayınladığı her yeni romanı ile hem arttı hem de genişledi. Romanları aracılığıyla ortaya koyduğu düşünce ve tespitler, edebiyat dışında; sinemada, dönemin düşünsel ikileminde ve akademide etkisini göstermeye başladı. Kemal Tahir, kendisinin de çeşitli vesilelerle ifade ettiği gibi, roman aracılığıyla düşünmeyi ve döneminin tartışmalarına romanları ile katılmayı bir yöntem olarak benimsemişti.
Kemal Tahir ve romanları, içeriği bakımından pek çok meseleyi ihtiva eder. Romanlarında Türk modernleşmesi, Millî Mücadele, devlet toplum ilişkileri, toplumsal çözülme, Osmanlılık, feodalite… gibi birçok farklı konu ele alınır, tartışılır ya da tartışmalara dahil edilir. Ancak, Mehmet Güven Avcı’nın da dikkat çektiği gibi, Kemal Tahir’in, romancılığını ve sanatını aşan bir şekilde salt düşünsel tartışmalara hapsedilmesi yazarın romanlarıyla ilişki kurmayı güçleştirmektedir. Ayrıca bu yöndeki tartışmalar bütün önemlerine rağmen yazarın eserlerine, romanlarına ve düşünsel tartışmalara bütünlüklü bir şekilde bakılmasını engellemekte. Öyle ki Kemal Tahir, öyküleri, romanları, mektupları, söyleşi, yazı ve notlarıyla bir bütünlük arz ediyor. Avcı, bu kılavuz çalışmasını hem bu sınırlılıkları aşmak hem de bütünlüklü bir Kemal Tahir “fotoğrafı” yakalayabilmek adına tasarladığının altını çiziyor.