Edebiyattan politikaya iklim krizine çok boyutlu bir bakış: Büyük Kaos
Büyük Kaos, Amitav Gosh’un 2015 yılında Chicago Üniversitesi’nde verdiği dört ayrı dersin derlemesi olarak düzenlenmiş bir çalışma. Amitav Gosh, edebiyat, tarih ve politika referansları üzerinden iklim değişikliğinin ölçeğini ve şiddetini kavrama konusundaki yetersizliğimizi inceliyor.
Kitap üç ana bölümden oluşuyor: Edebiyat, Tarih, Politika.
İlk bölümde edebiyat-iklim krizi arasındaki ilişkiyi ele alıyor ve bunu klasik edebiyattan örneklerle açıklıyor. Madame Bovary’den, Solaris’e, Middlemarch’tan kendi kitaplarına kadar resmedilen doğayı, değişen insan ilişkilerini ve modern dünyada yozlaşan insanı örnekliyor. Tür olarak bilimkurgu ve fantastik evrenlerin mekân ve zaman bağlamında edebiyatın sınırlarını genişlettiğini vurgulayarak iklim değişikliği gibi global problemlerin gelecek senaryoları içinde nasıl yankılandığından bahsediyor.
Tarih kısmında, kapitalizm ve iklim krizini irdeliyor. Asya örneğiyle başlayan bölüm bölgenin kömür, petrol endüstrisiyle modernleşmeye başlamışken sömürgecilikle birlikte sanayileşmenin beraberinde getirdiği iklim krizine odaklanıyor. Endüstriyel büyüme, ülkeler arası bürokrasi, sanayileşme ve bu süreçte gelişen yeni uygarlık gibi başlıklar etrafında tarihten örnekler veriyor.
Politika kısmındaysa, iklim politikaları etrafında kuruluşları, hükümetleri, batı toplumlarının üretim araçlarını, dağıtım sistemlerini ve politikalarını ele alıyor. Devamında iklim krizinin önüne geçmek için imzalanan anlaşmalar ve protokoller gibi diplomatik adımlardan bahsediyor. İklim kriziyle mücadelenin bireysel tedbirlerin kolektif hale gelmesiyle başlayacağının altını çiziyor.
Kitap Hakkında Ne Söylediler?
“Çok ender durumlarda, bir yazar o kadar yakıcı bir içgörü ve hikâye anlatma becerisini bir araya getirir ki, iyi bilinen bir konu bile başka türlü açığa çıkar. Yeni bağlantılar kurulur, yeni gelecekler ortaya çıkar. Ghosh böyle bir yazar ve bu da böyle bir kitap.” – Naomi Klein
“Büyüleyici…Ghosh’un hafif ve çevik üslubu, gerçekten bakamaya çekindiğimiz bir gerçeği, insanlığın kaderini, tüm şiddeti ve gölgeleriyle ortaya koymayı başarıyor.” – Giorgio Agamben
“Ghosh’un ‘iklim değişikliği çağı’ analizi büyüleyici, bilgili ve gözü kara. Büyük Kaos, cesur ve son derece orijinal bir kitap.” – Elizabeth Kolbert
“Uzun süredir iklim değişikliğini bilimsel bir soru olarak konuşuyoruz. Bu muhteşem kitapta Ghosh, meseleyi bilimin dar koridorlarından çıkarıp kültür, politika ve iktidarın geniş alanlarına taşıyarak değiştiriyor. İklim değişikliğinin, fosil yakıtlara olan kolektif bağımlılığımızı teşvik eden ve sürdüren birbiriyle ilişkili bir dizi tarihin sonucu olduğunu ve farklı bir dünya istediğimizi söylemek, ancak yaşamın devamını sağlayacak şekilde hareket etmek bir tür dengesizlik olduğunu savunuyor. Bu kitap sadece iklim konusunda harekete geçmek için değil, iklim hakkında tamamen yeni bir şekilde düşünmek için de açık bir çağrı.” – Naomi Oreskes
