YAZARLARA YAZMADIKLARI YERDEN SORULAR
“Gök kubbenin altında söylenmemiş söz yoktur.” Cicero’ya atfedilen bu sözü edebiyat söyleşilerine uyarladığımızda yazarların yazı yolculuğu, kitapları ve edebiyat dünyasına dair “sorulmamış soru yoktur” diyebiliriz. Bu söyleşi dizisinde yer alan sorular da elbette ilk kez sorulmuyor ama eserlerini beğeniyle takip ettiğimiz yazarlarımızla bu kez özellikle yazmadıkları üzerinden, hayaller üzerinden sohbet edelim istedik.
Hatice Günday Şahman: Yazar olmanın yanı sıra ya da ön koşulu olarak iyi bir okur olan yazarın hayran olduğu bir yazar, hatta kimi zaman ona “Keşke ben yazmış olsaydım,” dedirten bir eser mutlaka vardır. Sizde de böyle bir duygu yaratan öykü/roman var mı? Varsa hangi yönleriyle sizi bu kadar etkiledi?
Ercan y Yılmaz: Edebiyat hayranlarla değil okurlarla ilerler. Çünkü “hayran” peşin bir kabulü içerir. Edebiyatta “hayran” bireyler, hayranı oldukları yazarı ne yazarsa yazsın beğenme eğilimindeler, yazara da bu bir kötülüktür aslında ama çoğu anlamaz ya da umursamaz. Hasılı bundan sebep hayranlık ifadesinden kaçınarak cevaplıyorum. Sevdiğim yazarlar arasında üst sıralarda Marcel Proust var. Türkçeye ondan ne çevrilmişse en az iki defa okuduğum tek yazar. Hakkında yazılanları da aynı şekilde tekrar tekrar okudum… Ama bu denli sevdiğim okuru olduğum bir yazar iyi bir okur değil. Yazarın iyi bir okur olması gerekmediğini de savunur. Hatta çok sığ bir beğenisi var. Sırf arkadaşı diye berbat bir şairi Baudelaire’le, berbat bir romancıyı Victor Hugo’yla, bugün Proust’un ölçüsüz övgülerine mazhar olmasına rağmen adından bahsedilmeyen romanı Ulyses’le kıyaslamış bir yazardır. Kayıp Zamanın İzinde serisi çok sevmeme rağmen “Keşke ben yazmış olsaydım,” demedim hiç. Zamanında Beckett’in Adlandırılamayan’ı için, Canetti’in Körleşme’si, Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Hulki Aktunç’un şiirleri için dedim bunu: Keşke ben yazmış olsaydım… Ama son zamanlarda bu cümleyi İsahag’ın Zift’i için diyorum.
Hatice Günday Şahman: Ursula K. Le Guin Lavinia adlı romanında, Vergilius’un Aeneas destanında küçük bir rolü olan Lavinia karakterini; Ayfer Tunç ise kendi romanı Yeşil Peri Gecesi’nin yan karakteri olan Osman’ı son romanında başkarakter olarak yazdılar. Bu örneklerde olduğu gibi bir eser kaleme almak isteseydiniz hangi eserden ya da eserinizden, hangi yan karakteri seçerdiniz?
Ercan y Yılmaz: İki romanım Sahir’de hafifçe görünen Bünyamin ve Meçhul Dayı, ikinci romanım O Öyle Olmadı’da ana karakter. Yine, O Öyle Olmadı’daki şöyle bir görünen Nafiye ve Emine, Sahir romanımda başkarakter. Bu geçirgenliği seviyorum. Proust, yazar hayatı boyunca tek bir eser yazar, diyor, belki de haklıdır.
Hatice Günday Şahman: Edip Cansever’in “Masa da masaymış ha” dediği gibi bir masanız olsa, zamanın ve mesafelerin getirdiği sınırlamalar olmaksızın, hangi yazarları ya da kurmaca karakterleri konuk etmek, söyleşmek isterdiniz? Onlarla neler konuşurdunuz?
Ercan y Yılmaz: Proust masada olur ama paltosunu çıkarmaz, zaten kombi kısıkta, iyi olur. Sait Faik’in olmasını isterim ama böyle şeyleri sevmez. Fowles’u çağırsam gelir, çağırırım da, ona soracaklarım var. Beckett gelmez ama yine de sandalyesini boş tutarım. Joyce gelir ama gitmek bilmez. Gogol gelmezse darılırım. Borges’i kollarından tutup getiririm. Bernhard gelir kavga çıkarır, gitmesini dileriz. Gecenin şiirlerini Turgut Uyar ve Walt Whitman okumalı, umarım gelirler. Mallarme gelsin de görsel şiir hakkında konuşalım.
Hatice Günday Şahman: Yazarken çok beğendiğiniz, çok bağlandığınız cümleler olsa da bazen bu cümleler farklı nedenlerden dolayı metne dâhil olamaz. Siz bu cümleleri acımasızca ya da eliniz titreyerek siler misiniz? Yoksa farklı bir şekilde değerlendirir misiniz?
Ercan y Yılmaz: Yazmak’ın ürünü sadece kitaplarımız değildir. Bazı şeyler ilelebet defterlerimizde kalır, bunun için vardırlar. Sözünü ettiğiniz o cümlelerin diyarı defterdir. Sonra biri bulup çıkarırsa ne âlâ, yoksa zaten defterin kendisi âlâ.
Hatice Günday Şahman: Son cümleyi de yazıp bitirdiğiniz halde sonrasında vazgeçip yayımlamadığınız metinler var mı? Ya da tam tersi aylardır, yıllardır zihninizde gezdirip de bir türlü yazıya dökemediğiniz öykü uçları, roman taslakları var mı?
Ercan y Yılmaz: Var. Olmaz olur mu? 2010’da bitmiş bir romanım var. İki kez yayından çektim. Bir şiir dosyam var. O, henüz bir yıl önce bitti ama uzun bir bekleyişi olacak. Taslaklardan söz etmiyorum bile. Çoklar. Şiir, öykü, roman, deneme, senaryo… Bu işin doğasında bu var. İllaki bir şeyler yarım kalacak, hiç olmazsa yazarın kafasında kalacak. Her şeyini tamamlamış yazar var mı bilemem varsa da o “yazar” değildir; Tanrı ya da sahtekârdır.
