Daha önce Kamburuma Üç Sebep adlı öykü kitabını ilgiyle okuduğum genç yazar Recep Kayalı’nın dördüncü öykü kitabı Bilinen Tüm Zamanlar, geçtiğimiz yılın sonunda Vacilando Kitap etiketiyle yayımlanmıştı, ancak bugünlerde okuma fırsatı bulabildim.
Önce belirtmeliyim ki Bilinen Tüm Zamanlar‘a daha ilk sayfadan itibaren bir okur olarak kendinizi kaptırıyor ve kitabı elinizden bırakamadan sonuna kadar ilgiyle ve merakla okuyorsunuz. Kısa ve etkili cümlelerle yazıyor Recep Kayalı. Sakin ve duru bir anlatımı var; en derin insani trajedilere bile bu sakinlik içinden bakıyoruz bu anlatımı sayesinde. Recep Kayalı’nın, öykülerini farklı anlatıcılarla, farklı bakış açıları ve sıra dışı görme biçimleri üzerinden oluşturması da oldukça etkileyici.
Başka bir metninde okuruna hitaben “İnsanın zaman karşısındaki mutlak yenilgisini, bitimli olanın hayat değil bizler olduğunu unutmanızı, kurduğum dünyaların varlığıyla biraz olsun nefes almanızı sağlayabilirsem ne mutlu.” diyen yazar, öyküleri yazma sürecinde çok keyif aldığını, aynı duyguyu okurun da yaşamasını içtenlikle diliyor.
Bilinen Tüm Zamanlar’daki öykülerin bazıları üçlemeler şeklinde oluşturulmuş. Üçlemelerde yazar aynı öykü kişisinin farklı zamanlardaki yaşam kesitlerinin izini sürüyor. Bir ömür gelip geçiyor o birkaç sayfada. Tema ortaklığı da o üç küçük kesiti birbirine örgülüyor. Süt Üçlemesi, Metin Üçlemesi en dikkate değer olanlarından. Üçlemelerde kesitler yavaşça bir araya geliyor ve bir bütünlük oluşturuyor okurun zihninde.
Kitapta, hayatın içinden, dokunaklı, hüzünlü kesitler, sahneler var. Sayfalarda birdenbire karşımıza çıkıveren ironik bir söyleyiş ya da bir kara mizah unsuru, öykülere bir anlam çeşitliliği ve duygu zenginliği kazandırıyor ve içerikteki hüznün biraz seyrelmesini sağlıyor.
İnsana özgü çok şey buluyoruz bu kitapta. Sevgi, bağlılık, içtenlik, naiflik, özveri, çıkarcılık, ihanet, sevgisizlik, ihmal, unutuluş gibi birbirine karşıt pek çok olgu, durum ve duyguya, kısacası bütün çelişkileriyle insan gerçeğine tanık oluyoruz. “İnsan hallerinin çelişkili gerçekliği” diyorum ben buna.
İlk öyküde Kara Ulak Ensar’ın dünyasını tanıyoruz. Kara karga simgeli kolluğuyla, savaşta ölenlerin kara haberini yakınlarına ulaştıran kara ulak Ensar ile birlikte gerçeküstü ya da yarı düşsel diyebileceğimiz alacakaranlık bir atmosfer içinde buluyoruz kendimizi. Adeta bütün coğrafyaları, bütün mekânları kapsayan, yersiz yurtsuzluğu, köksüzlüğü vurgulayan, savaş acılarıyla kanayan bu metin içi gerçeklik, “bilinen tüm zamanlar”ı ve tüm yeryüzünü kucaklıyor. Okurken bir “dünya ağrısı” hissediliyor yüreklerde.
Yumurtacı Ragıp’ın Amorti Zamanı tam anlamıyla bir işçi, grev ve işsizlik öyküsü. Yumurta tesisinde çalışan işçi Ragıp’ın bir insan, bir baba olarak iç dünyasını, onun kendi anlatımı ve bakış açısı üzerinden okuyor; onun iç konuşmalarını yakından işitiyoruz. Birkaç aydan beri ücretlerini alamamıştır işçiler. “Arkadaşlar işi bırakmaktan bahsediyor. İki gün bıraksak aklı başına gelirmiş Yılmaz Bey’in. Gülüyorum. Şirket hiyerarşisi içinde biz tavukların altındayız. Onların işi bırakması bile daha çok etki eder.” diyen Ragıp, böylece acı bir gerçeği sükunetle ve gülümseyerek vurguluyor.
Kitabın son öyküsü olan Cennette Dokuz Gün, yaşam koşulları (kızının ve damadının çok yoğun çalışması ve başka bir yerde yaşaması) nedeniyle birbirinden yıllarca uzak düşmüş bir dede ile torunun yıllar sonra bir arada geçirdikleri dokuz günün hoş bir hikâyesi. Dedenin bakış açısı ve anlatımı üzerinden, dede -torun yaşantısına, birbirlerine uyum sağlama ve kuşak farkını aşma çabalarına, içtenlikli duygularına tanık oluyor; o mutlu dokuz güne sanki biz de konuk oluyoruz. Bir hüzün yokluyor bizi ara sıra; tıpkı dedenin arada bir sol kolunu yoklayan ve yaşamın yavaş yavaş bitişini sezdiren o ağrı gibi.
Bilinen Tüm Zamanlar’daki öykülerin çoğunda, egemen kapitalist sistemin insan ilişkilerini ne denli olumsuz etkilediği ve aile bireylerini ne denli birbirinden uzaklaştırdığı gerçeği de etkili bir biçimde gösteriliyor. Arka planda yer alan toplumsal gerçekler, bireysel yaşantılar üzerinden ince ayrıntılarla ifade ediliyor.
Hayatın kendisi kadar doğal bir yaklaşımla işlenen ve kurgulanan bu öyküler, Recep Kayalı’nın öykü serüveninde sakin ama sağlam adımlarla ilerlediğini de kanıtlıyor.
____________________________________________________________________
* Recep Kayalı, Bilinen Tüm Zamanlar, Vacilando Kitap, Aralık 2022.
Başta değerli arkadaşım Hülya Soyşekerci’yi ve Bilinen Zamanlar romanı yazarı Recep Kayalı değerli arkadaşlarımı kutluyorum ve nice başarılar diliyorum. Okuru kaliteli ve çok olsun. Sevgiler ve selamlar olsun.
Kalemine sağlık Hülya hocam. …