Ortaokul yıllarımda kitap okumayı çok seven bir çocuk olarak sınıf öğretmenimden yardım istediğimde hiç unutmuyorum bana “Kemalettin Tuğcu okuma da, ne okursan oku!” demişti. Neden öğretmenim? diye sordum. ‘İçi boş fakirlik edebiyatı yapıyor, duyguları sömürüyor ve hayata olumlu bakmıyor!’ dedi. Öğretmenimiz bu yazarı arabesk buluyordu. Haklı olabilirdi. Ben de o günden beri hayatımdaki en büyük 3 yasaktan biri olarak Tuğcu’nun kitaplarına hep uzaktan baktım. Tanıştığım herkese öğretmenimin bana söylediği şeyi söyledim: “O’nu okuma da, ne okursan oku!”
Yıl 2019. Aradan geçmiş otuz küsür yıl. Ben belki de hayatımda ilk kez dün gece bir Kemalettin Tuğcu kitabı okudum. Aslında göz gezdirdim demeliyim; zira hiçbir zorlayıcı yanı olmayan, kendini tekrarlayan kelimelerle yazılmış çocuk kitaplarını anlamak su içmek kadar kolay. 1995 Tüyap Kitap Fuarı Çocuk Edebiyatı ödülü sahibi ‘Üvey Baba’, biçim ve içerik olarak tam bir klasik. Tv dizisi olarak ses getirdiği yıllarda mutlaka en az bir kez karşınıza çıkmış bu eserin tipik bir hikâyesi var. Söze dökmeye üşeniyor insan.
O eski günler bir mum alevinde titreyedursun, biz gelelim sinemaya; Oscar Ödülleri 2019’un Yabancı Dilde En İyi Film adaylarının Kemalettin Tuğcu kitaplarıyla olan alâkasına. Söz konusu 5 aday filmden bizi ilgilendiren 2’si, şaşırtıcı bir başarıyla ağlak ve hüngürdek yapılarına rağmen sanatsal açıdan hayli iyi bir başarı yakalıyor. 
Lübnan&Fransa ortak yapımı ‘Kefernahum’, bu yıl Lüban’ı temsil edecek olan yarışma filmi. Lübnanlı bir çocuk olan Zain’in hikâyesinde eski Ömercik ve Kemalettin Tuğcu kitaplarına dair ne varsa mevcut. Bir düzine çocuk arasında anne ve babasından yeterli sevgi göremeyen hassas yaradılışlı Zain bir o kadar da akıllı ve sosyal aslında. Anne ve babasının korkunç boyutlardaki yoksulluklarına rağmen sürekli yeni kardeş getirmeleri ve onları bu sefil hayatın içine atmaları küçük çocuğu çılgına çeviriyor. Düşkün olduğu ve çok sevdiği kız kardeşi çocuk yaşta evlendirilince bu olay bardağı taşıran son damla oluyor, tepesi fena atıyor ve ortalığı deyim yerindeyse ateşe veriyor. Eniştesini bıçakla yaralayıp mahkemede yargılandığında o da anne ve babasına dava açıyor. Ve soruyor:‘Beni böyle bir dünyaya neden getirdiniz?’ Nüktedan üslubuyla ironi ve sert gerçeklik arasında müthiş bir denge yaratan yönetmen Nadine Labaki, daha önceki işlerinde olduğu gibi adeta döktürüyor ve enfes bir izleme deneyimi sunuyor. İtalyan tarzı Yeni Dalga sinemayı Orta-doğu’ya özgü kalıplarla birleştirip Türk edebiyatındaki mağdura övgü furyasına şık bir pike yapıyor. Tabiri caizse; Tuğcu’nun kısılıp kaldığı dar alandan bir baş yapıt üretmeyi başarıyor.
Diğer film ‘Arakçılar’, Japonya’dan. Altın Palmiye sahibi bu etkileyici sinema örneği türüne az rastlanır şekilde ilginç ve sırları olan yoksul bir ailenin günlük yaşamına odaklanıyor. Yankesicilik, bakkaldan şeker aşırmak ve her türlü yalana bolca yer veren hikâyesine kattığı sempatik karakterler eşliğinde manevi ve buruk bir varoluş sineması sergiliyor. Cannes’daki müthiş başarısı da zaten buna bağlı. Yönetmen Hirokazu Kore-eda, tam bir duygu sihirbazı. Sakin ve sevimli bir tarzı var. Küçük dokunuşlarla dünyevi meseleleri uhrevi alanlara taşıyor. Örneğin yaşlı kadının hırsız torunlarına bakarak öleceğini anladığı sahnede hüzünlü bir fısıltıyla Tanrıya şükrettiği sahne cidden inanılmaz. Finaldeki balkon sahnesi de keza öyle. Her türlü suçtan beslenen bir aileyi paramparça ederek oradan kan bağının geçersizliğine dair inkar edilmez gerçeklerle yüzleşmemize neden olan ‘Arakçılar’ın insanlık adına dehşet dolu bir çarpışma olduğunu düşünüyorum. Kemalettin Tuğcu edebiyatının iflas ettiği yerden evrensel bir söylem çıkaran bu filmi karamsarlığın ötesinde bir yerde değerlendirmek gerek. Çocuk oyuncuların şaşırtıcı yetenekleri ve farklı oyunculuk teknikleriyle Oscar’ın da en güçlü adaylarından olan bu uzak-doğu harikası için ne söylesek az.
Yaşamını “Sırça Köşkün Masalcısı” adlı kitapta anlatan, Kemalettin Tuğcu’nun yeğeni gazeteci yazar Nemika Tuğcu, şu yargıya varıyor: “Hiçbir kitabında cinayet yoktur Kemalettin Tuğcu’nun; tecavüz, işkence yoktur. Gaddar üvey babalar ve kötü ruhlu üvey anneler vardır; çocuklar dayak yer, evden kovulur, ama hikâyelerin sonlan iyi biter. Hak yerini bulur; çalışan, dürüst olan kazanır.” (Can Yayınlan, 2004, s. 86).
Fakat gelin görün ki Lübnanlı ve Japon yönetmenler için hayatı ve çocukları anlamak, sıradan dersler çıkarmak bu kadar da kolay olmamalı. İyi görünen şeyin ardındaki kötüyü, zavallı dediklerimizin gizli güçlerini ve savunmasızların bilgeliğini bir yere not etmeniz gerekiyor. Sakat Çocuk kitabındaki çocuk için günlerce gözyaşı döktükten sonraki ‘acımak’ denen şeyi kendi sinemaları için başlangıç noktası yapan iki yarışma filminden hangisinin Oscar’ı kucaklayacağı bilinmez. Belki de akademi her iki filme de yüz vermez ve Cold War (Soğuk Savaş) adındaki aşk hikayesi alır En İyi Film ödülünü. Sonuç ne olursa olsun bu yılın galibi kesinlikle çocuklar ve onları onlarca yıldır dizilere ve ezik filmlere meze yapan düşüncenin karşısında duran genç senaristler. Nostalji harikası ünlü ‘ağlayan çocuk’ portesini duvardan indirip yakmanın tam da vakti. Havalar da soğuk biraz ısınırız. Ayrıca uğursuzluk getiriyormuş! Öyle söylüyorlar.
İyi seyirler..
