Pınar Yalçın Önal yazdı: Tanımsız Aşinalık ve Özün Arayışı: Gizli Yüz

Orhan Pamuk’un Yönetmen Ömer Kavur’un öneri ve ricasıyla yazdığı senaryosudur Gizli Yüz. Kara Kitap’ı bitirdikten sonra yani 1990 da yazmaya başladı bu eserini. Kara kitaptaki bir hikayeden yola çıkar ve Kavur’un ikizler, çiftler izleği fikri ekseninde oluşturmaya karar verdiğini söyler yazarımız bu eserini. 113 sayfalık bir başyapıt olur Gizli Yüz. Sanatçının bu postmodern yapıtı, O’nun usta bakışının ve derin algısının bir belgesidir adeta. Üzerine onlarca inceleme yapılabilecek, çok katmanlı ve aynı zamanda anlatımı çok yalın bir eser. Okuyucu hikayeye girmek için neredeyse hiç çaba sarf etmez. Olay örgüsü, senaryo olarak yazıldığı için grift değil aksine akıcıdır. Çok katmanlılık temanın kendisinde ve anlatının içeriğindedir.

Konusu; Bir kadının yıllarca aradığı ancak bulunca anlayabileceği bir yüz. Bunun için bir pavyon fotoğrafçısıyla anlaşıp ondan, neredeyse gördüğü her yüzü çekip getirmesini ister. Zaman geçer ve yüzlerce fotğraftan sonra bir fotoğrafın birindeki bir yüzün izini sürerler. Aradığını bulduğunu düşünür okur ancak mesele sadece bu değildir; Zaman ve mekanı alt edebilmenin olabilirliğini anlayabilecek kıvama geliriz sonlara doğru.

Bilmeden bilebilmenin, görmeden emin olabilecek kadar sezebilmenin aşinalığını kendimiz anlarız okudukça. Aslında yazarın sezdirdiği tam olarak bu varoluşsal gerçekliktir. Çevresel koşulların dahi etkileyip köreltemediği sadece var olduğu için açıklanabilecek tanımsız ve bir o kadar net bir biliş. Tıpkı kırmızıyı, maviyi, ya da sarıyı sevmemiz gibi. Ya da herkesin meylettiği şeyler gibi nedensiz! Hem de en başından beri. Hiç bir bağ kurmadan, beraber hiç bir yaşantı geçirmeden sanki yaradılıştan beri tanıyormuş kadar aşina olduğumuzla kurulan gerçek bağ…

Pamuk, gelenekçi bir yazar değil ama insandan ve gelenekten yani doğru gözlemlerinden beslenen bir yazar. Bu hikaye- senaryoda anladığımız bize çok yabancı gelmez aslında. Veysel Karani meselesini anımsattı bana. Yüz yıllar geçse de seçkin benlikler aynı yoldalar. Annesi hasta diye bir türlü Hz. Muhammed’i görmeye, sahabe olmaya gidemiyor. Ama nasıl bir sevgi nasıl bir özlem nasıl bir istek… Öyleki Hz. Muhammedin iltifatına mazhar oluyor: “Sen görmeden sevmenin okulu oldun ümmetim için!” İşin teolojik boyutu yanında özün, kendini bulması ve bunun farkındalığı dikkati çeker burada da. Tıpkı bunun gibi mitolojide de buna rastlarız. Yazarın burada yaptığı, insanın aradığı şeyde/kişide kendini bulabileceğini hiç bir şey empoze etmeden, etmeye de niyetlenmeden açıkça sergilemektir.

Bilmeden bilebilmenin, görmeden sevebilmenin ve aradığını gördüğü an bilincin ötesinde bir algıyla anlamanın hikayesidir Gizli Yüz. Vuslatın, zamanın, mekanın zihnimizde oluştuğunun ve yine zihnimizde yok olduğunun tuhaf ama bir o kadar da gerçekçi hikayesidir.

Ve kitap böyle başlar;

“Binlerce binlerce sır bilinecek

O gizli yüz gösterince kendini”

Feridüddin Attar