Öfke, coşku ve korkuyla
Korur gücünü bir zaman,
Beşikten mezara tüm hayatı boyunca,
İnsanla maymun arasındaki bağdır o anca.*
Songs of A Navy (1912)
Timaş Yayınları’nın Popüler Bilim serisi genişlemeye devam ediyor.
Bu kez raflarda ünlü komedyen Robert Newman’ın stand-up gösterisi ve BBC Radio 4 programının içeriklerinden yola çıkarak kaleme aldığı, Türkçeye de Eylül İdemen Doğramacı tarafından çevrilen Nöropolis: Beyin Biliminden Sağ Çıkma Rehberi’ni görüyoruz.
İnsan ırkının en kompleks organı olan beyin, yüzyıllardır bilim insanlarının sıkı çalışmalarına rağmen teslim olup sırlarının hepsini açığa vurmuş değil. Teknolojinin de gelişmesiyle beraber, yapay zekâ gibi kavramlarında ortaya çıkmasıyla nörobilim, giderek makineleşmiş ve karmaşası göz ardı edilmiş indirgemeci yaklaşımlarla genişlemeye devam etmiştir. Fakat Robert Newman, esprili ve kıvrak üslubuyla insanın bir makine değil bir hayvan olduğunu, dünyanın hiçbir yerinde ve yaşadığımız hiçbir zaman diliminde biliminsanlarının, bir bilgisayarın bir memeli beyninin yaptığı ilk şeyi tam anlamıyla yapıp duyguları deneyimleyebileceğine dair ufak da olsa bir olasılığın varlığına ilişkin elle tutulur bir kanıt sunamadığını söylüyor. İşte bu sebeple Newman, bu zamana kadar anlatılmış ve “gerçek” olarak dayatılmış bir takım gerçekliklerin ve ön kabullerin, hikâyenin aslına uymayan parçalarını araştırarak bu parçaları hikayeden çıkarmaya karar veriyor; arka kapımızın merdivenlerinden çıkıp evde ne olup bittiğini anlamaya çalışıyor.
Biliminsanlarının beyindeki aşk noktasını keşfettiği ya da o çok konuşulan bilgelik merkezini bulduğu ya da ilk bakışta evrime temellendirilmiş gibi görünse de insan gülüşünün yarıda kesilmiş bir hırlamadan ibaret olduğu yok. Japonlar da şaşkınlık ve korku ifadelerini karıştırmıyorlar. Tüm bunlara inanacak olursak sonuç olarak bilim kurgu roman karakterlerinden öteye geçemiyor insan varlığı;
“Ortada hayvani kimliğimiz, içimizdeki katil primat, milyonlarca yıllık evrimin sonucunda ulaştığımız asıl benliğimiz olan ve hırlayıp duran Bay Hyde ile sonradan eklenen kortikal kabuk ve binlerce yıllık uyduruk toplum sözleşmesinin bir ürünü olarak onu zapt etmeye çalışan Dr. Jekyll var.”
Newman, bu araştırmasında bu zamana dek nörobilimin arka bahçesindeki spekülatif yargıları toparlayıp çürüterek ve bilimsel temellere dayandırarak bizi hem ikna ediyor, hem de insanoğlunun hakkında bilmeye bu kadar can attığı bir konuda bizlere bu bahçede keyifli bir deneyim yaşama imkânı sağlıyor.
Timaş-Popüler Bilim Serisi’nin yepyeni üyesi Nöropolis, şekerci dükkanın vitrinindeki dev kavanozun içindeki tatlar hakkında doğru bir kılavuz.
Zihninizi uyandırın!
