1- İnsanlık binlerce yıldır anlatıyor. Formlar ve araçlar ne kadar değişirse değişsin “anlatma” isteği ve ihtiyacı devam ediyor. Modern öykü, anlatmanın formlarından sadece biri. Formların kendi içlerinde birer tarihi ve yapısı olsa da “anlatma” ortak paydası altında toplanınca aralarındaki benzerliklerin en az farklar kadar ilginç ve ilham verici olduğunu söylemek mümkün. İlk kitabı “Keyfekeder Kahvesi”nden beri Aykut Ertuğrul’un yazdıklarından öğrendiğim temel şeylerden biri de işte bu ortak payda. Kendi öyküsünü modern öykünün imkânlarından, kadim anlatılardan ve başka sanatları da okumalarından yararlanarak inşa eden Aykut Ertuğrul, dikkatimi farklardan ziyade ortak paydaya yöneltmemi sağladı.
2-“Öykücü çağının tanığı, aynı zamanda çocuğudur. Zamanın ruhunu kavramak, tüm arızi durumları da dâhil dillendirmek görevidir. Bunun için öykücü “ben”i sadece kendi içine değil etrafına da bakmak ve görmek zorundadır” diyen Aykut Ertuğrul, Yozgatlı bir ailenin 1981’de Almanya’da doğan çocuğu. 2009 ile 2011 yılları arasında arkadaşlarıyla Yumuşak Ge dergisini çıkardı. 2014 yılı kasım ayından beri Post Öykü dergisini yayınlıyor.
3- 2011’de Keyfekader Kahvesi isimli ilk öykü kitabı yayımlanan Ertuğrul, bu kitabıyla Ömer Seyfettin Öykü Ödülü’nü kazandı. 2013 yılında yayınlanan Mümkün Öykülerin En İyisi adlı ikinci kitabı ise Türkiye Yazarlar Birliği tarafından o yılın en iyi hikâye kitabı seçildi. 2018 yılında da Necip Fazıl Hikaye-Roman Ödülü’ne layık görüldü. İki Dünyanın Ustası ve Başlangıçların Sonsuz Mutluluğu hikaye; Kusurlu Rüya ile Bellek ve Başka Tuzaklar ise Ertuğrul’un deneme kitapları. Aykut Ertuğrul, ayrıca Sessiz Harfler, Üç Jeton, Korkut Ata Ne Söyledi, Acâibü’l Mahlûkât, Seyyahlar ve Kâşifler Kitabı gibi ortak projelerde de birer öyküsüyle ve editörlüğüyle yer aldı.
4- On beş yıldır sabırla mehdiyi bekleyen Feraye Teyze, içinden geçen her şeyi yutan metal dedektörü, girdiği evde kaybolan polis… Aykut Ertuğrul, öykülerinde fantastik ögelere yer verse de fantastik bir yazar değil. Öyküsünde “ejderha nedir?” diye sorsa da ejderhanın bizzat kendisi yer almıyor çünkü. O bütünlüklü bir fantastik dünya kurmak yerine fantastik dünyadan devşirdiği ögeleri gerçek dünyanın içine yerleştirip “melez” bir atmosfer inşa ediyor. Bu bence daha zor bir tercih. Zira tamamen fantastik bir dünya kurmak, kendi gerçeklik düzlemini oluşturmaktır. O düzlem iyi inşa edilirse okur metne o fantastik atmosferin gerekleri çerçevesinde bakar. Oysa fantastik dünya ile gerçek dünyanın iç içe geçtiği durumlarda iki ayrı gerçeklik alanının iç içe inşa edilmesi daha zordur. Aykut Ertuğrul, ilk kitabından beri bunu her seferinde daha iyi başaran bir yazar bence.
5- Aykut Ertuğrul yazınca değil okununca tamamlanan hikâyeler kaleme alıyor. Yazar hikâyeyi tamama erdirirken öyle özel ve kasıtlı boşluklar bırakıyor ki okurun “anlamlandırmasına” kadar bir şeyler hep eksik kalıyor. Tıpkı hayat gibi. Zira hayatta da dışarıdan bakarak hele hele yaşarken kestirilebilen serim-düğüm-sonuç ilişkisi yoktur. Kader ve ecel aklın mengenesinin dışındadır sonuç olarak ve insan idrakinin hayatı olduğu haliyle kurgulaması imkânsızıdır. Hayata en yakın hikâyenin bile bir kurgu ürünü olması zihnin de hayatı olduğu gibi değil kendi idrakinin kapasitesi çerçevesinde kah bilerek kah bilmeden inşa ettiği kurgular çerçevesinde anlaması ve anlamlandırması bundandır.
6- Aykut Ertuğrul, hikâyeleştirilirken duygusal bir dil kullanma tuzağına düşülmüyor. Duygusallık duyarlılığı köreltiyor zira. Öykü namı altında aslında bir şey söylemeyen “duygusal” denemelerin nüfus patlaması yaşadığı yıllardan sonra Aykut Ertuğrul’un yazdıklarını bu yüzden önemsiyorum. Sadece “yazarının” sıkıntılarından ibaret olmayan toplumsal karşılığı ve tabanı da olan bir öykü dünyası inşa edebilmemiz için Aykut Ertuğrul’dan öğrenebileceğimiz çok şey olduğunu söylemek isterim.
7- Aykut Ertuğrul’un öykülerinde en güncel atıflar bile öykü dilinin ve kurgusunun soğukkanlılığı içinde verildiğinden bir iç dökmenin ötesine geçip eser hüviyeti kazanmayı başarıyor.
8- “Kahramanın Sonsuz Yolculuğu”, bir kıyamet tasviriyle başlayan ve İETT’nin “üzerinde güneş batmayan hat” olarak isimlendirilen 500T’de devam eden ve bir “ejderha” ile son bulan bir hikâye. Sadece yer verdiği fotoğraflar sebebiyle değil metniyle de “anlatmaktan” ziyade “göstermeyi” başaran bir metne sahip. Okurun zihninde kare kare canlanıyor cümleler. Aykut hikâye inşa ederken cümlelerinin okurun zihninde canlanmasını sağlıyor.
9- Gelenek dediğimiz birikimin olmuş bitmiş ve paketlenmiş bir yığın olmadığını yazarların tekrar tekrar ve kendi zamanlarının ruhları ve ruhsuzlukları eşliğinde inşa edilmesini gerektiğini fark eden ve bunu fark ettiren bir yazar Aykut Ertuğrul. Mesela “İnsanların ve Cinlerin Ustası”. Dede Korkut ile Mehmet Siyahkalem’in bir arada işleniyor. “Yok Kimse Yok” adlı hikâyede “Google”da “insanlar nereye kayboldu?” sorusunun yanıtlarını aramak “dijitalleşen dünyadaki çaresizliğimizi ironik bir şekilde yakalıyor. Aykut Ertuğrul yeni sözler söylemesini, kadim sözleri yeni cümlelerle söylemesini bilen bir yazar.
10- Kendisiyle yapılan bir söyleşide “Modern Türk şiiri ve hikâyesinde Pegasus’a, Aşil’e atıf Hızır Aleyhisselam’a, Battal Gazi’ye, Burak’a, Ayızıt’a, Oğuz Kaan’a olduğundan daha fazladır. Bu garip değil mi? Elbette ilk saydıklarımı dünya mirası olarak görüp kullanabiliriz ama ikinci saydıklarım bizi biz yapan hikâyenin içinde büyük yer tutan figürler, anlatılar. Hikâye anlatırken de temelinde inşa olan her eylemde olduğu gibi bir zemine ihtiyaç duyarız. “O zemin neresi, ne?” sorusunu kendimize sormaya başlamakta geç kaldığımızı düşünüyorum.” demesi yazdıklarını “okunası” kılan sebeplerin arka planını hissettiriyor.
