Erzurum Devlet Tiyatrosu kadrosu tarafından sahnelenen “ANA-DOLU: Millî Mücadele’nin Cesur ve Kayıp Kadınları” (Yazar: İlknur Bektaş) adlı oyunun prömiyer gösterimini izledim. İlk olarak, bir perdeden oluşan bu oyunun Cumhuriyet’in 100. yılında sahnelenmesinin manidar olduğunun altını çizmek gerekir kanaatindeyim.
Oyunun metin bakımından önemine gelirsek:
1-Toplumsal cinsiyet rollerinin ve eşitsizliğinin tartışılageldiği son zamanlarda, bu oyun tarihî gerçekliğe paralel bir şekilde Türk kadınının Türk erkeğinin tam olarak hizasında konumlandığını örneklemesi bakımından oyun önem arz etmekte. Söz konusu paralelliğin tarihî kaynaklarını merak edenler Ziya Gökalp’ın metinlerine ve Dede Korkut Hikâyeleri’ne yönelebilirler.
2- Tanpınar’ın deyimiyle savaş meydanını sahnenin içi ve cephe gerisini sahnenin dışı addedersek, Türk kadınının sahnenin dışında kalmayı kabullenemeyişini yansıtması ve ön plana çıkarması önemli olan diğer bir husus.
3- Hem efsanevîliğiyle hem de büyüklüğüyle gerçek manada bir destan olan Millî Mücadele’yi panoramik bir biçimde yansıtmanın zorluğu göz önünde bulundurulduğunda, söz konusu zorluğun aşılması bir ‘başarı’ örneği.
Oyunun gösterimiyle ilgili vurgulayacağım en önemli nokta, ‘duyguların yansıtılmasındaki gerçeklik’tir. Tolstoy, sanat eserinin başarısını duygunun anlatımıyla değil, aktarımıyla ölçer. Ona göre, ancak duyguyu aktarabilen sanat/sanatkâr başarılıdır. Tolstoy’un ölçeğinden başarıyla geçen Erzurum DT oyuncuları, soluklarını Erzurum Devlet Tiyatrosu sahnesinde değil, Anadolu dağlarında alırcasına bağlıdırlar oyunun atmosferine. Oyundaki danslar, müzikler, sahne geçişleri de son derece kusursuz…
Oyunun Erzurum DT tarafından ilk olarak Erzurum’da sahnelenmesinin önemini Tanpınar’ın Beş Şehir’inin Erzurum kısmındaki satırlarıyla belirtmek isterim: “Erzurum, (…) Malazgirt Zaferi’nin açtığı gedikten yeni vatana giren cetlerimizin ilk fethettikleri büyük merkezî şehirlerden biridir.
Tarihimizin ikinci dönüm yerinde, Millî Mücadele’nin ilk temeli gene Erzurum’da atılır. Her şeye rağmen hür, müstakil yaşamak iradesi ilkin bu kartal yuvasında kanatlanır. Atatürk, Erzurum’dan işe başlar. Tıpkı ilk fatihler gibi oradan Anadolu’nun içine doğru yürür; oradan başlayarak yurdumuzu, milletimizin tarihî hakları adına yeni baştan fethederiz.” (s. 64)
Yakın zamanda Ankara’da sahnelenecek ANA-DOLU’nun turne takvimini takip etmenizi tavsiye ederim…
İlknur Bektaş’ın yazdığı ve Sezai Yılmaz’ın yönettiği, dekor tasarımı Bekir Beğen, kostüm tasarımı Berna Yavuz, ışık tasarımı Eser Dursun, müzikleri Selçuk Yılmaz, koreografi düzeni Volkan Ersoy’a ait olan oyunda; Eda Beril Geylek, Özlem Uslu, Belgin Alptekin, Kübra Özdemir, Hilal Yüksel, Aslı Atmaca, Gülendam Yılmaz, Simge Uz, Mekselina Düğdü, Tude Alaca, Onur Emre Teber, Samet Talayman, Cemil Başdoğan, Burak Halit Günuğur, M. Yusuf Öztürk, Berkay Alkan ve M. Enes Vatansever rol alıyor.
