Kadın olmayı var oluşumuza eklemlediğimiz günden itibaren; o ilk bilincin gerçekleşmesiyle, hayatla mücadele de başlıyor. Özellikle bu çağda biraz kırdığımızı var saydığımız ataerkil düzenin içinde “ikincil” varlık olarak hayat sürmeye devam ediyoruz. Her zaman erkeğin daha gerisinde ve erkek izin verdiği müddetçe daha yakın olabilen o varlık. Üstelik konum sınıflar arası durumda da değişmiyor. Kadın isterse toplumun en alt kademesinde bulunsun ister en üst kademesinde bulunsun; kadın olmaya dair bedeli ödemek zorunda. Eğer biz kendimizi topluma kabul ettirmiş, belirli bir saygınlığı elde etmiş bir kadınsak, devamında da bu başarımızda erkeğin ne kadar payı olduğu hesaplaması kalıyor.
Bu yazıda bahsetmek istediğim film, Bir Düşüşün Anatomisi. Justine Triet’nin bu yıl Cannes’dan Altın Palmiye’yle dönen filmi. Film; kadın olma üzerine de uzun bir düşünmeye sevk ediyor. Filmde, Fransız Alpleri’nde bir kulübede kocası Samuel (Samuel Theis) ve görme engelli oğluyla (Milo Machado-Graner) izole bir yaşam süren Alman yazar Sandra’yı (Sandra Hüller) izliyoruz. Kocası Samuel’in çatıdan düşüp ölmesi üzerine başlayan mahkeme sürecinde, ilişkinin detaylarına yoğunlaşıyoruz. Samuel intihar mı etti, yazar karısı Sandra tarafından öldürüldü mü? Mahkeme boyunca uzun süre bunu anlamaya çalışıyoruz. Sandra’nın soğuk kanlı duruşu ve sonunda beraat etmesi, bizi bir miktar rahatlatan bir hak edişe dönüşüyor. Fakat ilişkilerine odaklandığımız zaman; savcı ilk başta Sandra’nın biseksüel olması üzerine, kocasını aldatma hikayelerine yoğunlaşıyor. Ve kadını buradan suçlu konuma düşürmeye çalışıyor. Aynı hikayede üstün olan erkek olsaydı böyle bir suçlamaya maruz kalır mıydı düşünmeye değer. Sandra ilişkilerinin kötü gittiği bir dönemde eşini aldattığını kabul ediyor.
Kadın hem ünlü bir yazar, hem eşini aldatmış hem de bir anne. Feminist bakış açısıyla ele aldığımızda; saygı duyulacak bir karakter Sandra. Ama mahkeme boyunca ilişki çözümü yapılırken Sandra’nın bir kitabının adını eşinden aldığı ima ediliyor. Eşiyle kavgalarında kocası da yazar olmak istiyor ama bunun için zaman bulamadığını söylemeye çalışıyor.
Mahkeme boyunca yargılamada; ilişkinin detaylarına yoğunlaşırken, başarılı bir kadının eşiyle yaşadığı hayatın da başarısına katkı sağlayıp sağlamadığı üzerine düşünüyoruz. Sahiden erkekler başarılarımızın neresinde. Erkeklerle bir ilişki içinde bulunmamız, onların başarılarımıza ortak oldukları anlamına geliyor mu? Yıl 2024’te bir kadın tek başına bir hayat başarısı inşa edemez mi?
Kadın olmak suçlanmak ve ötekileştirilirken adalet önünde bile eşit olmamak mı? Yargılama boyunca, bu ve benzeri birçok soruyu düşünüyoruz. Bir erkekten bağımsız, üstün bir kadın rol model. Artık bu hikayeleri yazmak istiyorum ve bu hikayelere ihtiyacımız var. Erkek olmadan da ya da erkekle eşit bir şekilde yarışarak başarılmış bir hayata. Kendimiz erkeklerle ilgili ne düşündüğümüzden çok hayatımızı neyin üzerine inşa ettiğimiz daha önem kazanıyor diye düşünüyorum.
Film bağlamında ele alırsak; kadının başarısı erkeğin hazmedemediği, görmezden geldiği ya da aşağıladığı bir gerçek. Başarılı bir kadın olmanın en yakındaki erkekten başlayarak ödenmesi gereken bir bedeli var. Başarılı bir kadın erkeğe bir şeyler borçlu olmak zorunda. Borçlu değilse, hayat cehenneme dönebilir.
Kadının tek başına başarılı olması, bizi ayrıca gurur duyacak bir noktaya da taşıyor. Başarılı bir kadın görmekten duyulan bir gurur, buna da artık ihtiyacımız var. Bu çağda, yıllarca verilen kadın mücadelesinin yanında artık başarı hikayelerinin kadınlar tarafından yazılıyor olması da ayrıca bir gurur kaynağı olmalı.
Film bağlamında ele alırsak; başarılı bir kadın olmak mümkün ama bu başarı kime ve neye rağmen gerçekleştiyse bunun bedeli de ödenmeli. Sosyal hayat, mahkeme, devlet ya da ataerkil düzen, her zaman karşında yer alacak bunu bilmelisin mesajı. İncelikle düşünülerek hazırlanmış bir yargılama süreci; kadın olmayı ele alış biçimi ve kadının ürettiği değer üzerine düşünmek isteyenler, filme bakabilir.
